tosya dostya sehit tarih

TOSYA TARİHİ VE TOSYA ADI

Tosya bölge itibari ile çok eski bir yerleşim merkezidir ve ne zaman, kimler tarafından kurulduğu bilinmemektedir. Şehrin, doğu-batı ticaretinde çok önemli olan “İpek Yolu” üzerinde kurulması önemini artırmış, şehir günümüze kadar çok önemli bir kültür ve ticaret merkezi olma özelliğini korumuştur.

Tosya geçmiş dönemlerde sırasıyla Gasgas, Hitit, Firik, Lidya, Kimer, Trak, Roma ve Bizans egemenliğinde kalmış, 1071 Malazgirt zaferinden sonra, Çankırı ve Kastamonu ile beraber Türk hakimiyetine girmiştir. Bölge önce Anadolu Selçuklu devleti sonra Candar-oğulları, Çoban-oğulları ve II. Murat döneminde de Osmanlı Devleti Hakimiyetine girerek günümüze kadar gelmiştir. Bu sürenin 1071 den önceki yaklaşık 700 yılı Bizans, sonraki 930 yılında Türk hakimiyetinde geçmiştir.

Tosya ile ilgili kaynaklarda Tosya adının, Bizans döneminden kaldığı, daha önceki isminin de “Zoaka” olduğu, bugünkü Tosya ismiyle ilgili olarak ta “Doceia” nın Tosya’da yaşayan yerli bir ailenin adı olduğu, ve bu ailenin Kastamonu’da yaşayan Kommenler’le alakaları olduğu , daha sonra bu ismin Tükçe telaffuza uygun olarak “Tosya” olarak kullanılmaya başlandığı yazılmaktadır.

Şehrin tarih içindeki ilk yerleşim bölgesinin şimdiki yeri olduğuna dair bazı şüpheler vardır. Bu günkü yerleşim bölgesinin güney doğusunda yaklaşık üç kilometre uzaklıktaki “Mermerdirek” mevkiinde Bizans dönemine ait kalıntıların bulunması Tosya’nın ilk yerleşim yerinin burası olabileceği sanılmaktadır.

Tosya’daki yer isimlerinden Kayı, Karkın, Kınık, Bayat, Afşar, Çepni, Gökomuz gibi Türk isimleri olması, bölgeye yerleşen Türklerin Oğuz boylarına mensup olduklarını göstermektedir.

Milli Mücadele yıllarında eli silah tutan Tosyalılar cephede savaşırken, geriye kalanlar da cepheye silah ve mühimmat taşımışlardır. İstanbul’dan gizlice kaçırılan silah ve cephaneler İnebolu limanına, oradan katır ve kağnılara yüklenerek Kastamonu, Tosya, Ilgaz, Çankırı üzerinden Ankara’ya ulaştırılıyordu. Savaş yıllarında kazamızdan 400 katırlık kervanlarla cepheye mühimmat taşınmış, işgale uğramamasına rağmen, kuvay-ı Milliye’ye her türlü desteği sağlamış, resmi kayıtlara göre Sakarya ve Başkomutanlık meydan savaşlarında 310 şehit vermiştir.

Fehmi ÇILBIR